Trống trận “giòn giã”
Khi được hỏi PLA sẵn sàng phản hồi mạnh mẽ hơn hay không, phát ngôn
viên Bộ quốc phòng Trung Quốc Dương Vũ Quân (Yang Yujun) nhắc đi nhắc
lại rằng quân đội luôn vững tay súng bảo vệ lãnh thổ và chủ quyền biển.
Lương Phương (Liang Fang), Giáo sư Đại học Quốc phòng Trung Quốc,
viết trên mạng Weibo: “Quân đội Trung Quốc sẽ bước lên và chiến đấu dũng
mãnh. Trung Quốc sẽ không bao giờ nhân nhượng trước bất kỳ nước nào về
các vấn đề chủ quyền”.
Tương tự, Lý Kim Minh (Li Jinming), Viện biển Nam Trung Hoa (tên gọi
của họ) thuộc Đại học Hạ Môn, viết trên chuyên san Southeast Asian
Studies: “Chúng ta phải chuẩn bị cho một cuộc chiến lâu dài và xem điều
này (phán quyết PCA) như một bước ngoặt trong chiến lược quân sự về biển
Nam Trung Hoa của chúng ta”.
Hoàn Cầu thời báo, được bật đèn xanh, thậm chí dọa đánh cả Úc. Trong
số đề ngày 30-7-2016, Hoàn Cầu viết: “Giới phân tích nói rằng ngoài việc
cố làm hài lòng Mỹ, Úc còn có khuynh hướng chèn ép Trung Quốc khi mặc
cả các lợi ích kinh tế. Trung Quốc phải trả thù và chứng minh điều đó là
sai. Sức mạnh Úc chẳng là gì cả đối với an ninh Trung Quốc. Nếu bước
vào biển Nam Trung Hoa (theo cách gọi của Bắc Kinh), Úc sẽ là mục tiêu
lý tưởng để Trung Quốc cảnh cáo và tấn công. Úc không chỉ là con cọp
giấy. Cùng lắm Úc chỉ là con mèo giấy!”.
Đầu tháng 7-2016, người phát ngôn Bộ ngoại giao Trung Quốc, Lục
Khảng, từng “cảnh cáo” Ngoại trưởng Úc Julie Bishop rằng Úc phải “ăn nói
và hành xử thận trọng”.
Trước đó, Mỹ cũng bị dọa nốt. Viết trên Washington Post ngày
24-6-2016, nhà báo Josh Rogin cho biết mình tiếp cận được “kháng thư”
chính thức từ Tòa đại sứ Trung Quốc (Washington DC) gửi đến Ủy ban quân
vụ Thượng viện Hoa Kỳ yêu cầu không viên chức Mỹ nào được phép tiếp tục
đi đường bay thẳng từ Đài Bắc đến Tokyo, vì như thế bay ngang quần đảo
Điếu Ngư (tức Senkaku) “của họ”!
Ngày 1-8-2016, hải quân Trung Quốc tập trận bắn đạn thật tại biển Hoa
Đông. Rầm rộ. Tuyên bố ngắn của Bộ quốc phòng Trung Quốc nói: Cuộc diễn
tập, gồm bắn hàng chục tên lửa và ngư lôi được thực hiện “với mục đích
tăng cường khả năng tấn công, nâng cao tính chính xác và tốc độ tác
chiến của quân đội trong môi trường điện từ”.
Một ngày sau, 2-8-2016, Tân Hoa Xã loan tin: Tối cao pháp viện Trung
Quốc “vừa ban bố một quy định nhằm diễn giải quyền tài phán đối với các
vùng biển thuộc lãnh thổ Trung Quốc”. Quy định, có hiệu lực ngày
2-8-2016, nói rằng công dân Trung Quốc và nước ngoài sẽ bị truy tố nếu
đánh bắt cá bất hợp pháp.
“Các vùng biển thuộc lãnh thổ Trung Quốc” là vùng nào? Dĩ nhiên,
“đường lưỡi bò”! Không có gì quá bất ngờ với cách thức của Trung Quốc.
Bắc Kinh cần có những động thái chữa thẹn sau vụ PCA và cũng để ông Tập
chữa thẹn với dư luận trong nước cũng như với Bộ chính trị lẫn Bộ Quốc
phòng, nơi đang rất “nóng mặt” và cáu tiết. Chiến thuật của họ giờ là
“kẻ đấm, người xoa”.
Bộ trưởng ngoại giao Vương Nghị nói rằng điều quan trọng bây giờ là
đối thoại; là lúc đưa mọi việc trở lại “đúng hướng” và “lật trang” sau
sự kiện PCA.
Cùng lắm chỉ là con mèo giấy!
Xét ở góc độ hẹp, Trung Quốc có thể đang thắng tại sân chơi nhỏ và
lỏng lẻo như ASEAN nhưng họ đang thua trên sàn quốc tế. Như được viết
trên Foreign Policy (21-7-2016), dưới thời ông Tập, Trung Quốc liên tục
thất bại trong chính sách đối ngoại. Cú đấm PCA là đòn mới nhất hạ gục
thói kiêu ngạo của Bắc Kinh. Giải pháp dùng sức mạnh quân sự đe dọa chỉ
khiến khu vực tăng cường phòng thủ và nâng cấp quốc phòng.
Như đã biết, thượng tuần tháng 7-2016, Hàn Quốc đã đồng ý cho Mỹ lắp
hệ thống tên lửa bắn chặn THAAD. Sự kiện này cho thấy Bắc Kinh đã không
thể kiểm soát được Bình Nhưỡng.
Tập từng phái một công sứ đặc biệt đến Bình Nhưỡng để thuyết phục
ngưng thử nghiệm một tên lửa đạn đạo. Ngay khi công sứ ra sân bay chuẩn
bị lên đường về Bắc Kinh, Bình Nhưỡng lập tức tuyên bố họ vẫn thử! Cuối
cùng, họ thử thật (đêm giao thừa 2016)!
Thất bại lớn nhất của Bắc Kinh là “tạo điều kiện” cho Nhật xây dựng
hệ thống quốc phòng lẫn chính sách quốc phòng với Mỹ. Tháng 4-2014,
trong chuyến công du Tokyo, lần đầu tiên, Tổng thống Barack Obama nói rõ
rằng Điều V trong Hiệp ước hỗ tương an ninh Mỹ-Nhật (tấn công vào Nhật
xem như tấn công vào Mỹ) sẽ được mở rộng đến việc bảo vệ cả Senkaku.
Nhật cũng thiết lập các mối quan hệ quốc phòng với khu vực.
Từ đầu năm đến nay, tàu chiến Nhật đã cập cảng Subic, Cam Ranh và
Sydney. Ngày 3-8-2016, khi sắp xếp lại Nội các, Thủ tướng Shinzo Abe đã
bổ nhiệm bà Tomomi Inada lên ghế Bộ trưởng Quốc phòng. Bà Inada được
đánh giá là cứng rắn thuộc phe “diều hâu”. Đây là một thông điệp không
dễ chịu với Trung Quốc.
Trước đó một ngày, 2-8-2016, Nhật cũng công bố Sách Trắng quốc phòng
hàng năm (484 trang), bày tỏ “sự quan ngại sâu sắc” đối với Trung Quốc,
và việc Trung Quốc hung hăng sẽ dẫn đến “những hậu quả khó lường”.
Thủ tướng Shinzo Abe tiếp tục vận động Quốc hội điều chỉnh Hiến pháp
hòa bình (đặc biệt điều 9 mang nội dung nghiêm cấm Nhật tham chiến).
Foreign Affairs (26-7-2016) cho biết cuộc thăm dò vào tháng 3-2016 do
Yomiuri Shimbun thực hiện cho thấy có 61% người Nhật phản đối việc điều
chỉnh Điều 9 Hiến pháp nhưng có đến 70% muốn thay đổi Hiến pháp nói
chung.
Có thể nói, tại châu Á, không nước nào Trung Quốc sợ bằng Nhật. Không
chỉ bởi Nhật là đồng minh Mỹ mà nước này còn có nền tảng khoa học kỹ
thuật quân sự cực tốt. Cần nhắc lại, chiến hạm hiện đại Izumo, một hàng
không mẫu hạm đúng nghĩa, được đóng chỉ trong hai năm! Kỹ thuật quân sự
Trung Quốc còn cách Nhật một chặng rất dài.
Đẩy Úc nhích lại gần Mỹ cũng là một thất bại không thể không nói. Năm
1985, Hồ Diệu Bang kinh lý Úc. Thủ tướng Úc Bob Hawke háo hức đến mức
phá vỡ nguyên tắc thông thường trong ngoại giao tiếp đón nguyên thủ quốc
gia và xem Hồ Diệu Bang như một người bạn khi đưa họ Hồ đến vùng đất
giàu khoáng sản Pilbara xa xôi ở phía tây nước Úc cách Canberra hơn
3.000km.
Bức ảnh chụp hai người, đều mặc sơmi trắng và không mang cà vạt, đứng
trên một ngọn núi hướng mắt về nơi xa xa, nơi có một trong những quặng
sắt lớn nhất thế giới, đã trở nên nổi tiếng như một dấu ấn lịch sử quan
hệ hai nước.
Năm 2007, Kevin Rudd, người mà báo chí Trung Quốc gọi thân mật bằng
cái tên tiếng Hoa là Lục Khắc Văn (Lu Kewen), đã trở thành lãnh đạo một
nước phương Tây đầu tiên biết nói thông thạo tiếng Hoa. Và trong chuyến
công du Trung Quốc vào tháng 4-2014, Thủ tướng Úc Tony Abbott đã dẫn
theo phái đoàn đông chưa từng có trước đó…
Chỉ trong vài năm, đặc biệt từ khi ông Tập lên ghế chủ tịch, quan hệ
Trung Quốc - Úc xấu đi rõ rệt. Trong chuyến công du Hoa Kỳ giữa tháng
6-2014, Thủ tướng Tony Abbott đã đứng tên chung với Barack Obama trong
bài xã luận đăng trên Los Angeles Times.
Bài có đoạn: “Cả Úc và Hoa Kỳ đều quan ngại rằng hành vi gây hấn tăng
dần trong các cuộc tranh chấp biển đảo tại châu Á đang tạo ra một nguy
cơ ngày càng tăng của tính toán sai lầm và trong trường hợp xấu nhất,
dẫn đến xung đột… Cả hai nước chúng tôi đều phản đối việc sử dụng hăm
dọa, ép buộc hoặc xâm lược trong vấn đề tranh chấp của bất kỳ quốc gia
nào”.
Quan hệ quốc phòng My ä- Úc tiếp tục được thắt chặt. Cuối tháng
2-2016, tướng tư lệnh Hạm đội bảy Joseph Aucoin đã yêu cầu Úc thực hiện
hành động tương tự Mỹ: chứng minh biển Đông không phải của Trung Quốc và
Úc có toàn quyền tiến hành các cuộc tuần hành tự do hàng hải.
Niềm tin bị đánh cắp
Bắc Kinh, đến nay, vẫn không thể thuyết phục châu Âu công nhận họ có
“nền kinh tế thị trường”. Chính sách bảo hộ mậu dịch của Bắc Kinh đối
với các công ty châu Âu khiến EU bắt đầu tái đánh giá lại các dự án đầu
tư tại Trung Quốc.
Đầu tháng 8-2016, tân Thủ tướng Anh Therese May bất ngờ tuyên bố hoãn
xét một dự án nhà máy điện hạt nhân được Trung Quốc góp vốn. Dự án nhà
máy hạt nhân ở Hinkley Point (Somerset, Tây Nam nước Anh), trị giá 18 tỷ
bảng Anh, là dự án điện hạt nhân đầu tiên của Trung Quốc tại phương
Tây.
Bà Therese May vốn có cái nhìn “đặc biệt” với Bắc Kinh. Tháng 7-2015,
khi ngồi ghế Bộ trưởng nội vụ, bà đã yêu cầu gia hạn visa cho nghệ sĩ
Ngải Vị Vị đến 6 tháng, sau khi nghe tin ông Ngải chỉ được cấp visa 20
ngày để thực hiện một cuộc triển lãm tại London.
Bình luận về sự kiện Thủ tướng Therese May hoãn dự án Hinkley Point,
xã luận (không đề tên tác giả) của Financial Times (29-7-2016) viết:
“Bất kỳ sự trì hoãn nào cũng có thể được dư luận Trung Quốc xem là cú
tát vào chính ông Tập.
CNNC (Tập đoàn hạt nhân quốc gia Trung Quốc, nơi góp vốn dự án
Hinkley Point) là đơn vị chủ lực đối với ngành công nghiệp quân sự giúp
tạo nên một phần căn cứ quyền lực đối với ông ấy (Tập Cận Bình). Chiến
lược giành cảm tình ngoại giao thế giới bằng cách đầu tư vào các dự án
hạ tầng lớn của ông ấy sẽ bị ảnh hưởng”.
Niềm tin dành cho Bắc Kinh không chỉ bị “đánh cắp” đối với nước
ngoài. Dư luận trong nước cũng có thể tự hỏi tại sao uy tín chính trị
Trung Quốc ngày càng bị xói mòn; tại sao thế giới ngày càng thận trọng
hơn với các thương vụ đầu tư của Trung Quốc; tại sao Trung Quốc ngày
càng mất đồng minh ở khu vực; tại sao xuất hiện tâm lý thù ghét Trung
Quốc khắp thế giới?…
Một nhà lãnh đạo khôn ngoan là người vừa xây dựng được quyền lực quốc
gia vừa mang lại lợi ích quốc gia. Tập Cận Bình, hẳn nhiên, phải hiểu
điều đó. Vấn đề là ông ta đã làm sai!
Mạnh Kim